Mustafa Kemal Ataturk veegde de puinhopen van het Ottomaanse Rijk bijeen en stichtte in 1923 de moderne Republiek Turkije. Zijn hervormingen waren in alle opzichten een revolutie: hij verving de sharia met Europese wetten, scheidde geloof en staat, ruilde het Arabische schrift in voor het Latijnse. Daarmee maakte hij het grote verschil tussen Turkije en het Midden-Oosten. Ataturk is al 72 jaar dood en hoewel Turken halsstarrig vasthouden aan zijn ideeën, staat zijn erfenis onder druk. We onderzoeken hoe.
Vijftig jaar geleden woonden In Istanbul 1 miljoen mensen, nu wonen er meer dan 17 miljoen mensen, zoveel als in heel Nederland. Dit is een stad van migranten. Hoe gaat deze stad om met al die nieuwkomers? Ook hier botsen de levensstijlen van de moderne autochtone bevolking, op de traditionele levens van de miljoenen gelukzoekers. Ze komen van het Turkse platteland, maar inmiddels ook vanuit alle delen van de wereld: het Midden-Oosten, Azie, Afrika. Hoe houden zij zich staande in een stad zonder mededogen?
Terwijl in Europa het verzet tegen Turkse toetreding toeneemt, zoeken de Turken naar alternatieven. Niet alleen heeft Turkije de visumplicht met tal van Arabische landen in de afgelopen jaren afgeschaft. Turkse bedrijven veroveren het Midden-Oosten. Steden als Gaziantep groeien uit hun voegen door de levendige handel met buurland Syrië. En het door oorlog verwoeste Irak wordt in razend tempo opgebouwd door Turkse bouwondernemers. Bram reist langs en over de grens met de Arabische wereld waar Turkije zich decennialang van had afgewend. Verandert Turkije het Midden-Oosten, of het Midden-Oosten Turkije?
De grenzen met de Arabische wereld worden geopend. Maar de grens met het christelijke buurland Armenië blijft gesloten. Een reis naar het besneeuwde Oosten van Turkije, waar de inwoners nog altijd gevangen zitten in de onbespreekbare geschiedenis van 1915, toen hier honderdduizenden Christelijke Armeniërs, maar ook Turkse moslims werden vermoord en verdreven. Door de gesloten grens is het gebied rondom de grensplaats Kars in een cul-de-sac veranderd: een vergeten gebied. Maar het debat staat niet stil, en hoe verder Bram langs de grens met Armenië naar het zuiden zakt hoe meer de verhalen over vroeger los komen. En hij gaat op zoek naar het laatste ooggetuigenverslag, een Armeense man van meer dan honderd jaar oud die 1915 heeft overleefd en nog steeds tussen de Turken leeft, bovenop een bergtop.
De Turkse staat is het monopolie op het denken kwijtgeraakt. Honderden televisiezenders vechten om de aandacht van de kijker: met televisiesoaps, discussieprogramma's en 24 uur per dag nieuws. Iedereen wordt gehoord, van streng gelovig tot extreem seculier. Maar in dit land zitten ook bijna 60 journalisten achter de tralies. Waar liggen de grenzen van het toelaatbare in het nieuwe Turkije?
De Turkse economie groeit, snel, te snel. Maar hoe doet een land dat, zonder olie, zonder gas? Meer dan tweeduizend waterdammen zijn momenteel in aanbouw om die zucht naar energie te voeden. Groene energie, dat wel. Maar de gebieden waar die dammen moeten komen betalen een hoge prijs. We reizen naar een dorp dat is verdronken, verdwenen onder het water van een dam. Alleen de minaret is nog zichtbaar. Hoe verwerkt een gemeenschap dit verlies? En waarom gaat de regering door met het plannen van nieuwe dammen, nu uit studies blijkt dat de dammen lang niet zoveel energie opleveren als beloofd. Wat heeft het te maken met buurlanden als Irak en Syrië, die afhankelijk zijn van de Tigris en de Eufraat, rivieren die in Turkije ontspringen en nu vol dammen zijn gebouwd?
Decennialang was welvaart voorbehouden aan Turken met een westerse levensstijl: een oude elite die in Istanbul en langs de Turkse westkust woont. Maar de tijden zijn veranderd. Een middenklasse van strenge gelovige moslims rukt op, niet alleen in het bedrijfsleven, maar ook in de politiek. Het hartland van Anatolië is de bron van dat succes: hier komen veel van de gelovige en hardwerkende Turken vandaan, die negen jaar geleden de regerende Ak-partij van premier Erdogan aan de macht kwamen. Ze bewijzen dat islam, democratie en kapitalisme geen tegengestelde van elkaar zijn. Maar niet iedereen voelt zich even gemakkelijk over deze revolutie. Een reis van het conservatieve Konya, naar Antalya, de habitat van het oude geld.