Kazimierza odwiedza wdowa po rycerzu Florianie Szarym. Wdzięczna władcy za ustanowienie pokoju z Krzyżakami, wręcza mu miecz niegdyś należący do jej męża. Król decyduje się przekazać Dobrzyń w dzierżawę Krzyżakom. Potrzebuje bowiem gotówki na odzyskanie Wschowy. Doradcy sugerują mu podjęcie rozmowy z Bolkiem, by uniknąć rozlewu krwi. Kazimierz obstaje jednak przy swoim. Wójt zleca Maćkowi znalezienie Meli. Kat próbuje go przekupić sakiewką z pieniędzmi, chcąc ochronić ukochaną. Wójt odwiedza Gabiję na zamku. Wyznaje jej prawdę. Okazuje się, że ochmistrzyni powoli wracają wspomnienia.